TBMM’de, kamulaştırmalar hakkında konuştu

Ben biraz, kamulaştırmanın nasıl yapıldığını bildiğim kadarıyla anlatmaya çalışayım.

Bugün, sizin de duyduğunuz gibi, diyoruz ki: Biz boğazda ikinci bir boğaz yapmayı planlıyoruz.

Burada önce bu proje sızıyor. En büyük rantların bu kamulaştırmalarda oluştuğunu bu kürsüden ifade ediyorum.

Bugün yine bir torba yasa teklifiyle, içinde her şeyin olduğu bir yasa teklifiyle karşı karşıyayız. Bu yasa teklifi Plan ve Bütçe Komisyonundan geçerken ben de bir uğradım neler olup neler bitiyor diye. Hakikaten, içinde, Anayasa Komisyonunu ilgilendiren, Adalet Komisyonunu ilgilendiren, Bayındırlık Komisyonunu ilgilendiren farklı konulardaki maddelerin tamamının yine Plan ve Bütçe Komisyonundan geçtiğini gördük.

Hâlbuki bunlar kendi komisyonlarda görüşülmüş olsaydı daha farklı bir yapıyla Parlamentoya inmiş olurdu. Bu 158 Sıra Sayılı Kanun Teklifi’nin 2.nci maddesinde, özellikle, yirmi dokuz yıl süreyle orman alanlarının, piknik alanlarının kiralanma süresinin yirmi yıla düşürülmesi düzenleniyor, biz de destekliyoruz.

Bu, hakikaten uzunca bir süre. Burada yapılan yatırımlar çok ciddi, büyük yatırımlar değil. Dolayısıyla kısa süreli olmasında fayda var. Diğer kanun tekliflerinde de olduğu gibi olumlu gördüğümüz kısımlarına ‘;evet’, olumsuz gördüğümüz kısımlarına da ‘hayır’ demeye devam ediyoruz.

Bunun devamında, 7.nci ve 8.inci maddeler daha çok kamulaştırmayla ilgili. Kamulaştırma işleminden sonra doğan faizlerin hangi oranlarda olacağına dair düzenleme var. Burada da özellikle ‘Yurt için üretici endekslerine göre hesaplanır.’ diyor. Buradaki temel mesele şu: Ortada bir faiz rakamı varken yurt içi üretici fiyat endeksi hiçbir zaman bundan daha yüksek olamaz. Dolayısıyla burada bir hak kaybı söz konusu.

KAMULAŞTIRMA PROJELERİ SIZDIRILIYOR

Ben biraz, kamulaştırmanın nasıl yapıldığını bildiğim kadarıyla anlatmaya çalışayım. Bugün, sizin de duyduğunuz gibi, diyoruz ki: ‘Biz boğazda ikinci bir boğaz yapmayı planlıyoruz.’Burada önce bu proje sızıyor. Burada ‘İkinci bir hat yapılacak.’ diyor.

Bu sızan projeye göre gidip bu bölgelerde insanlar arazi almaya başlıyorlar.

Tabii, buranın rant değeri yüksek olduğu için, özellikle projenin geçtiği yer değil de, kanalın geçtiği yer değil de onun yanındaki yerleri satın almaya çalışıyorlar. Tabii, burada süratle bir değişim…

En büyük rantların bu kamulaştırmalarda oluştuğunu bu kürsüden ifade ediyorum. En büyük kayıplarımız, devlete atılan kazıkların en büyük rakamları buralarda oluşuyor. Burada gerçek mal sahiplerinin çok ciddi bir faydası yok.

Vatandaşlar bu sızmalar olduğu andan itibaren yerlerini de satmaya başlıyor. Ne oluyor? İlk önce ‘Biz burayı kamulaştıracağız.’ diyorlar. Kamulaştırma şerhi oluştuğu andan itibaren bir heyet oluşturuluyor, burayla ilgili bir rakam tespit ediliyor. Eğer siz bu rakama razıysanız bu rakam üzerinden paranızı alıyorsunuz. Rakama razı değilseniz o zaman mahkemeye gidiyorsunuz, mahkemenin oluşturduğu bilirkişinin durumu tespit ettiği değerler üzerinden rakamları tahsil etmeye çalışıyorsunuz.

Üçüncü husus da devlet resen ‘Ben burayı kamulaştırıyorum’ diyor. Ortada henüz belirlenmiş bir fiyat da yok. Kamulaştırma şerhiyle beraber olay devam ediyor, sonuçlanmıyor.

Tabii, bu uzunca sürelerde siz ÜFE’yle bunları ödemeye kalktığınız zaman, farklı faiz oranlarıyla ödemeye çalıştığınız zaman ortaya korkunç da rakamlar çıkıyor. Zaten bunlarla ilgili sektörler de oluştu, avukatlar da oluştu. Bir yerden bir yol geçeceği zaman, devlet bir yatırım yapacağı zaman hiç merak etmeyin, onlar gelip zaten sizi buluyorlar. Dolayısıyla bu değer tespitleri daha işin başında ciddi olarak tespit edilirse bu tür sorunlar yaşanmaz.

RANTIN ORTADAN KALKMASI LAZIM

Devlet hangi oranda alacaklarına faiz uyguluyorsa borçlarına da aynı oranda uygularsa bütün bu karışıklıklarda TEFE’dir, TÜFE’dir, kendiliğinden ortaya yerden kalkar. Bugün vergi, SSK borcu olanlara devletin uyguladığı bir faiz oranı var. Dolayısıyla alacaklarına uyguladığı oranı borçlarına da uygularsa bu sorun kendiliğinden çözülmüş olur yoksa bu tür davalar bitmez. Bununla ilgili zaten özel avukatlık ve hukuk büroları devam ediyor. İşte, bu rantın ortadan kalkması lazım. Oluşan fiyat tespit komisyonlarının işi güncel hâlde günün şartlarına göre tespit etmesi işin en doğru yanıdır.