Taşeron işçinin kıdem tazminatından kim sorumlu?

Asıl işverene ait aynı işte birden fazla alt işverenle çalışan işçilerin kıdem tazminatından, öncelikle alt işverenler sorumlu. Alt işverenler ödemezse asıl işverenin kıdem tazminatını ödemesi gerekir. Geçen yıl başlayan sağlık çalışanlarına yönelik fiili hizmet süresi zammı (yıpranma hakkı),3 Ağustos 2018 tarihinden sonraki insan sağlığıyla ilgili işlerde çalışanlara uygulanacak. Sağlık çalışanlarına sağlanan yıpranma hakkı geriye dönük uygulanmayacak.

Uzman doktor ve pratisyen hekimlere bu aydan itibaren ödenecek ilave zamdan, profesörler yararlanamayacak.

Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, soruları yanıtladı.

Taşeron işçinin kıdem tazminatından asıl işveren de sorumlu
Soru: Bir şirketin hafriyat işini yapan taşeron firmada çalışıyorum. Yeni bir firma, çalışmakta olduğumuz hafriyat işini devralacak. Bu durumda biz ihbar ve kıdem tazminatlarımızı alıp mı ikinci firmaya geçeceğiz, yoksa tazminatlarımızla birlikte mi geçeceğiz? (Hanifi Y.)

Yanıt: Şirket devrinde kıdem tazminatından eski ve yeni işveren sorumludur. Sizinki şirket devri değil, hafriyat işinin bir alt işverenden bir başka alt işverene devri söz konusu. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 3 Mayıs 2016 tarihinde verdiği (E. 2015/7580, K. 2016/13115) kararda, “Asıl işveren alt işveren ilişkisinin sona ermesinin ardından iş yerinden ayrılan alt işveren ile daha sonra aynı işi alan alt işveren arasında hukuki veya fiili bir bağlantı olsun ya da olmasın kıdem tazminatı açısından önceki işverenin devir tarihindeki ücret ve kendi dönemi ile sınırlı sorumluluğu, son alt işverenin ise tüm dönemden sorumluluğu kabul edilmelidir” denildi. Dolayısıyla işçinin asıl işverenden alınan iş kapsamında ve değişen alt işverenlere ait iş yerinde ara vermeden çalışması halinde işyeri devri kurallarının uygulanması gerekiyor. Bu durumda değişen alt işverenler, işçinin iş sözleşmesini ve doğmuş bulunan işçilik haklarını devralmış sayılıyor. Asıl işveren tüm hizmet süresine göre kıdem tazminatı alacağından, devreden alt işveren ise kendi çalıştırdığı dönem ve ücret seviyesine göre belirlenecek kıdem tazminatından sorumlu.

Sağlıkta yıpranma hakkı geriye dönük uygulanmayacak
Soru: Eşim 1991 yılından bu yana Sağlık Bakanlığı’nda hemşire olarak çalışmaktadır. Eşim yıpranma hakkına sahip midir? Yıpranma hakkı geriye dönük mü uygulanacak? (M. Mumcuoğlu)

Yanıt: Sağlık çalışanlarına yıpranma hakkı getiren yasa 3 Ağustos 2018 tarihinde yürürlüğe girdi. İlk defa yıpranma hakkına kavuşan sağlık meslek mensupları, insan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde çalışmak şartıyla, bu kapsamda geçen sürelerinin her 360 günü için 60 gün fiili hizmet süresi zammı (FHSZ) elde edecek. Bu şekilde elde ettikleri FHSZ, beş yılı geçmemek üzere toplam prim ödeme gün sayılarına eklenecek.

FHSZ, bir yandan prim gün sayısına eklenirken, bir yandan da fiili hizmet süresi zammının yarısı emeklilik yaş haddinden indiriliyor. Ancak, emeklilik yaş haddinden indirilebilmesi için yıpranmaya tabi işlerde toplam 3600 gün fiilen çalışma koşulunu yerine getirmek gerekiyor. Sağlık meslek mensuplarının 3 Ağustos 2018 öncesinde insan sağlığıyla ilgili işlerde geçen süreleri 3600 gün hesabında dikkate alınmayacak. Dolayısıyla, yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için 3 Ağustos 2018 tarihinden sonraki çalışmaların 3600 gün olması gerekiyor.
Eşiniz 3 Ağustos 2018 tarihinden sonraki çalışmaları için yıpranma hakkından yararlanacak. Daha önceki hizmet süreleri ise yıpranmaya dahil edilmeyecek.

Doktorlara ilave zamdan profesörler yararlanamayacak
Soru: Doktor emeklilerine ve ölen doktorların hak sahiplerine 1 Ocak 2019 tarihi itibarıyla ödenmeye başlanacak ilave ödemeden uzman profesörlerin hak sahipleri de yararlanacak mı? Bu fark ödemesi yürürlüğe girdi mi? Girdiyse ne zaman hesaplara yatacak? (Aydan Y.)

Yanıt: Emekli Sandığı’na tabi uzman tabip ve diş hekimleri ile uzman olmayan doktorlara ve diş hekimlerine yapılan ilave zamların ödenmesine bu ay başlanacak. İlave ödemeden yararlanan emekli doktorlar bu ayki aylıklarıyla birlikte ilave zammı da almaya başlayacak. Bu çerçevede, yeni katsayılar üzerinden uzman doktorlara 2 bin 220 TL, uzman olmayanlara bin 697 TL ilave ödeme yapılacak. Kanuna göre, uzman ve uzman olmayan doktor aylıklarına yapılan artıştan sadece “makam tazminatı ödenmesine hak kazanamamış” olanlar yararlanacak. Doçent ve profesörlerin aylığının içinde makam tazminatı bulunuyor. Dolayısıyla, tıp kökenli doçent ve profesörler ilave ödemeden yararlanamayacak.

Hayatını kaybetmiş doktorların dul ve yetim aylığı almaya hak kazanan eş ve çocukları da payları oranında ilave ödemeden yararlanacak. Örneğin, yüzde 50 oranında dul aylığı bağlanan uzman doktorun eşi bin 110 TL, yüzde 25 yetim aylığı bağlanan kızı 555 TL ilave zam alacak. İlave ödemeden yararlanabilmek için herhangi bir işte çalışmamak gerekiyor. Bu koşul, ölenlerin hak sahipleri için de uygulanıyor.

Üç yıl önceki işsizlik maaşını alamazsınız
Soru: 2015 yılında askerlik sebebiyle işten ayrıldım. 2016 yılında darbe girişiminin olduğu gün sabah terhis belgemi alıp askerliğimi tamamladım. Askerden dönüşte 3 – 4 ay kadar işsiz gezdim. O dönemde darbe girişimi dolayısıyla hemen her devlet kurumunda sıkıntı olduğundan, işsizlik maaşına başvuramadım. Acaba şimdi başvursam geriye dönük işsizlik maaşımı alabilir miyim? (Mustafa Aydoğan)

Yanıt: İşsizlik maaşından askerlik sonrası yararlanabilmeniz için öncelikle işten çıkış bildirgenizde askerlik kodunun işlenmiş olması gerekiyor. Askerlik dönüşünde 30 gün içinde başvuruda bulunmuş olsaydınız, kaç ay maaş alma hakkınız bulunuyor ise o kadar süre için işsizlik maaşı alabilirdiniz. Raporlu veya başka bir mücbir sebep varsa 30 günlük süre işlemez. Askerlik dönüşünde işsizlik maaşı için dilekçe vermeniz veya mücbir sebep varsa belgeleyerek gecikmeli de olsa başvurabilirdiniz. Üç yıl sonra geriye dönük işsizlik maaşı alma imkanı bulunmuyor.